Jaarlijks uitstapje van Stichting Bus Zutphen (voor chauffeurs en bestuur) 5 nov. 2016
Een verhaal van Weeren en Ribben en een rijke historie.
Het was wat laat in het seizoen en daarom enigszins riskant qua weersomstandigheden. De organisatoren hadden er rekening mee gehouden dat het programma wat aangepast zou moeten worden. Gelukkig bleek dit niet nodig te zijn.
Om 10.00 uur verzamelen de deelnemers aan dit uitstapje zich bij De Pauw in Warnsveld. Twee bussen staan gereed: natuurlijk onze eigen bus maar ook de bus van GGNet, bestuurd door John Sas.
Nadat de proviand en versnaperingen over de twee bussen zijn verdeeld vertrekt de eerste bus, met Lambert en Gerrit als chauffeur en bijrijder, gevolgd door John en zijn passagiers. Gerrit Vasse zit voorin omdat hij geboren en getogen is in Nieuwleusen en omgeving. Dat ligt op de route naar onze eerste bestemming het minuscule dorpje Kalenberg. Hij kent het gebied als zijn broekzak en kan ons vanaf De Koperen Hoogte (de voormalige watertoren even voorbij Zwolle) een mooie toeristische route aangeven. We rijden via Hasselt en Zwartsluis, aan het Zwarte Water, naar het wonderschone vroegere veengebied van de Wieden en de Weerribben.
Gerrit heeft niks teveel gezegd over de route: werkelijk prachtig! We rijden eerst langs het Zwarte Water en vervolgens tussen de Beulakker- en de Belterwijde door, langs Giethoorn en via het enige weggetje voor gemotoriseerd verkeer dat er in het gebied van de Weerribben ligt, naar Kalenberg.
Er is één doodlopende weg naar dit dorpje met slechts ruim 200 vaste bewoners. Op dit moment zijn er ook niet veel meer andere mensen, gunstig voor ons om alles rustig te kunnen bekijken. In de zomer wordt het dorpje overspoeld door toeristen die hier genieten van het landschap en vooral watervertier. Behalve voor watersporters is het gebied ook echt een aanrader voor fietsers die zich achter elkaar aan over de smalle fietspaden tussen de vaarten door bewegen. Het dorpje dat ooit alleen per boot bereikbaar was, is in 1313 gesticht als Calumburg door horigen en de vluchtelingen van toen die in het ontoegankelijke gebied hun vrijheid zochten. Eerst bestond de bron van bestaan uit het afgraven van het veen waardoor de weeren (trekgaten) en de ribben (legakkers) en een door de mens gemaakt zompig moerasgebied ontstonden. Door het dorpje loopt de Kalenbergergracht die eindigt bij Ossenzijl waar we later onze boottocht zullen beginnen. De huizen aan de oostkant zijn met een auto te bereiken maar die aan de westkant alleen met boot of fiets. De bewoners komen hier voor de (relatieve) rust in een gedeelte van het jaar en leven vooral van het toerisme. Een andere bron van inkomsten is de winning van (dun) riet, vooral geschikt voor steile vlakken zoals op rietgedekte molens. Al lopend genieten we van onze lunch en het uitzicht over de gracht vanaf het bruggetje.
Na het bezoek aan Kalenberg vervolgen we onze weg langs kleine boerderijtjes en vervenershuisjes die geen van alle meer als zodanig in gebruik zijn. We passeren een paar oude molens en een eendenkooi en komen aan bij het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer dat nu net een week dicht is: het seizoen is voorbij. Gelukkig kan de platbodem waarmee we een tocht door de weerribben gaan maken, ons nog van dienst zijn voordat hij uit de vaart gaat. Die hebben we namelijk afgehuurd inclusief de heer Vaartjes die de schipper is en voldoende koffie en krentenwegge. Al dat water noopt een aantal van ons echter wel eerst tot een sanitaire stop.
Informatief, ontspannend, humorvol dat zijn een paar kwalificaties van deze boottocht. De heer Vaartjes heeft in zijn verhaal over de vaarten, de rietvelden, de bossen, de vogels, de dieren, de bootbezitters, de kampeerders enz. een hoge grapdichtheid. Zijn verhaal en de tocht zijn aangenaam verfrissend en niet alleen vanwege het regenbuitje op het eind.
We raadplegen de buienradar (wat een gemak die moderne apparaten) en met vertrouwen in de betrouwbaarheid van de berichten besluiten we voor een rondwandeling door het mooie stadje Blokzijl en niet voor de overdekte wereld van het bezoekerscentrum in St. Jansklooster.
Blokzijl wordt een stadje genoemd omdat het, in de tijd dat het nog aan een kanaal lag dat toegang gaf tot de Zuiderzee, een heel belangrijke plaats was (handel in turf vanuit het achterland en als vesting) en… omdat het van 1672 tot 1675 inderdaad stadsrechten heeft gehad. In Blokzijl ligt een oude zeesluis waaraan de plaats zijn naam dankt. Een “zijl” is een sluis en blok staat voor het feit dat deze sluis versterkt was. Dit gebeurde al in de 16e eeuw (1581) tijdens de Tachtigjarige Oorlog om zo aan de oostkant van de Zuiderzee een steunpunt voor de Staatse vloot te hebben en een uitvalbasis tegen de Spanjaarden. Blokzijl stond echter ook een tijd onder Spaans bewind en juist in die tijd ging het heel goed met de stad. Veel van de huidige historische gebouwen zijn nog uit die tijd zoals de hervormde kerk ofwel Grote Kerk. In deze kerk hangt een model van het schip “De Zeven Provinciën” uit 1677. Een eerder model uit 1672 werd door de troepen van de bisschop van Münster gestolen. Op onze wandeling door het stadje hebben we ook de kerk van binnen kunnen aanschouwen.
Alle chauffeurs en bestuursleden hebben erg genoten van deze rondwandeling omdat bijna elk gebouw wel een bezienswaardigheid is zeker in de Kerkstraat, de Domineeswal, de Brouwerstraat, Zeedijk, Bierkade en Noorderkade. Bekend is het sterrenrestaurant Kaatje bij de Sluis met het beeldje van Kaatje op het pleintje aan het water. Al in de 18e eeuw was Kaatje de dochter van de herbergierster van “In den Gouden Walvisch”, die al op 18 jarige leeftijd cheffin werd toen haar moeder overleed. Haar wettelijk vader was vanwege zijn beroep als walvisvaarder nooit thuis. Zij ontpopte zich als de perfecte gastvrouw voor kooplieden, reders en kapiteins van Blokzijl en de roem van Kaatje’s kookkunst verspreidde zich over de wereldzeeën. Kaatje had een grote charme en wist uitstekend met de mannen om te gaan maar trouwen deed zij nimmer…….
Heel mooi is ook het rondje om het haventje met Bierkade en Noorderkade (met het kanon) en de grote sluis. Staande op de dijk bij de sluis en mijmerend kijkend naar waar vroeger de zee was, zingt iemand de eerste regel van de Zuiderzeeballade……
Bert Haanstra, de cineast, onderkende al de schoonheid van deze plek in 1975 toen hij hier het begin van de film “Dokter Pulder zaait papavers” opnam. Dokter Pulder had zijn praktijk op Noorderhaven 13.
Als we ons uit het verleden hebben losgerukt, een kleine versnapering hebben genuttigd en weer in de bussen zitten gaan we op de terugweg naar Warnsveld, sommigen voorzien van de kenmerkende lekkernij: Blokzijler Brok.
We genieten nog even van een mooie route langs Vollenhove en door Zwartsluis en gaan dan de snelweg op omdat het toch al donker wordt. Aangekomen bij De Pauw in Warnsveld zoeken we onze plaatsen op aan een grote tafel voor het diner. Dan schuift ook Harrie Bos aan, de nieuwe chauffeur die vanaf januari 2017 onze gelederen zal komen versterken. Na wat beschouwingen over de mooie dag die we gehad hebben, genieten we van een voortreffelijke maaltijd waarna iedereen voldaan huiswaarts keert.
Lambert Kouwenberg